Kunst over verlangen: de pijn, de hoop en de prachtige chaos van heimwee

Oh, verlangen. Die stille, aanhoudende pijn diep in je borst. Het is niet helemaal verdriet, niet helemaal begeerte, maar een vreemde, prachtige mix van beide. Het is het gevoel dat er iets ontbreekt, iets net buiten bereik, of het nu een persoon, een plaats, een moment uit het ver verleden of een toekomstige droom is. Het is een fundamenteel onderdeel van mens-zijn, nietwaar? Het is de echo van wat was, het gefluister van wat zou kunnen zijn, of de aantrekkingskracht naar iets onbekends. Het is alsof je de exacte geur van regen op heet asfalt probeert te herinneren – je kent het gevoel, maar het vastleggen ervan is een heel andere zaak.

Dit gevoel is zo universeel, zo diep geworteld in de menselijke ervaring, dat het geen verrassing is dat kunstenaars uit verschillende culturen en eeuwen ermee hebben geworsteld. Denk aan het Duitse concept van Sehnsucht, een diep, vaak melancholisch verlangen naar iets ongedefinieerds, een gevoel dat zowel het verlangen als het besef omvat dat het object van het verlangen onbereikbaar zou kunnen zijn. Of de Portugese Saudade, een diep, nostalgisch verlangen naar iets of iemand die afwezig is, vaak gepaard gaand met een gevoel van melancholie of verlies, maar ook een bitterzoet genoegen in het herinneren. Deze concepten laten zien hoe universeel dit gevoel wordt herkend, zelfs met specifieke woorden voor de nuances ervan in verschillende talen. Kunst, op haar rommelige, prachtige manier, is bij uitstek geschikt om deze wervelende, onuitsprekelijke gevoelens vorm te geven. Het is de taal van het stille gezoem van de ziel.

Voor mij, als kunstenaar, is verlangen vaak de stille motor die onder de oppervlakte van de schepping zoemt. Het is het verlangen om de chaos in mijn hoofd te vertalen naar iets tastbaars, iets dat bij iemand anders door de tijd en ruimte heen zou kunnen resoneren. Het is het verlangen naar verbinding, naar begrip, naar dat ongrijpbare moment waarop een penseelstreek of een kleurencombinatie gewoon klikt. Soms voelt de daad van het maken van kunst zelf als een manier om het verlangen te verwerken, een soort visuele catharsis. Het is als proberen rook vorm te geven – frustrerend, ja, maar soms, heel soms, vang je een vluchtige beweging.

Wat is verlangen eigenlijk? (En waarom kunst het begrijpt)

Verlangen is meer dan alleen iets willen; het draagt het gewicht van afstand, van scheiding, van iets net buiten bereik. Denk er eens over na – die steek die je voelt als je een oude foto ziet, of de rusteloze energie als je droomt van een plek waar je nog nooit bent geweest. Dat is verlangen. Het is de ruimte tussen 'hier' en 'daar', of 'daar' nu een fysieke locatie, een herinnering uit het verleden of een toekomstige staat van zijn is.

Kunst begrijpt dit omdat kunst evenveel op gevoel als op vorm werkt. Een schilderij toont je niet alleen een scène; het nodigt je uit om de sfeer, de stemming, de onderliggende emotie te voelen. Een sculptuur neemt niet alleen ruimte in; het kan spanning, ontlading of een uitreiken belichamen. Het is alsof je de smaak van zoute lucht probeert uit te leggen – je kunt de oceaan beschrijven, maar totdat je het inademt, weet je het niet. Kunst is het inademen.

Verlangen zelf kent vele tinten, elk met zijn eigen artistieke resonantie:

• Nostalgie: Een verlangen naar een verleden dat niet opnieuw bezocht kan worden, vaak te zien in kunst die geïdealiseerde historische scènes of aangrijpende portretten uitbeeldt. Denk aan een vervaagde foto of een schilderij van een ouderlijk huis dat niet meer bestaat.
• Aspiratie: Het verlangen naar een toekomst die net buiten bereik lijkt, misschien uitgedrukt door dynamische composities of visioenen van utopische landschappen. Het is het visuele equivalent van reiken naar de sterren.
• Spiritueel: Verlangen naar verbinding met iets dat groter is dan zichzelf, vaak onderzocht via abstracte vormen of symbolische beelden. Dit kan een gevoel van het sublieme in de natuur zijn of een zoektocht naar goddelijke verbinding.
• Creatief: De drang om iets nieuws in de wereld te brengen, een fundamentele kracht achter de studiopraktijk van de kunstenaar. Het is de pijn om een innerlijke visie te manifesteren.
• Verbinding: Het eenvoudige, diepe verlangen naar verbinding met een ander persoon, een thema dat vaak voorkomt in portretkunst of figuratieve werken. Het is de stille pijn van afwezigheid of het hoopvolle verlangen naar intimiteit.
• Ergens bij horen: Een verlangen naar een plek, gemeenschap of identiteit waar men zich echt thuis voelt. Dit kan zich uiten in afbeeldingen van specifieke landschappen, culturele symbolen of figuren die hun plaats zoeken.

Kunstenaars boren deze verschillende facetten aan, soms expliciet, soms subtiel. Ze gebruiken hun gekozen medium om het ongrijpbare gevoel te vertalen naar een visuele taal die we kunnen begrijpen, of op zijn minst voelen.

Het eigen verlangen van de kunstenaar en de drang om te creëren

Elke kunstenaar die ik ken, inclusief mezelf, worstelt in de studio met een vorm van verlangen. Er is het verlangen naar vaardigheid, naar meesterschap, naar handen die de visie in de geest perfect uitvoeren. Er is het verlangen naar erkenning, ja, maar nog dieper, het verlangen naar verbinding – dat het werk zijn publiek vindt, iemand raakt, hen minder alleen laat voelen in hun eigen menselijke ervaring. Het is die stille hoop dat iemand, ergens, naar je werk zal kijken en denkt: "Ah, ja, dat gevoel."

Soms is het een verlangen naar een verloren staat van flow, die magische uren wanneer het werk moeiteloos aanvoelt. Andere keren is het een diep, bijna pijnlijk verlangen om een vastgelopen stuk te voltooien, om het eindelijk opgelost te zien. Het kan frustrerend, rommelig zijn en voelt soms als worstelen met een bijzonder koppige wolk, of misschien als proberen gelei aan een muur te spijkeren.

Naast deze persoonlijke verlangens is er het fundamentele verlangen om te creëren. Het is een dwang, een diepgewortelde behoefte om de wervelende, onuitsprekelijke wereld van binnenin te vertalen naar iets concreets. Het is het verlangen om een stempel te drukken, om iets nieuws toe te voegen aan het enorme gesprek van menselijke expressie. Deze drang zelf is een vorm van verlangen – een verlangen dat het werk bestaat, dat het potentieel van binnenin wordt gerealiseerd. Het is als proberen maanlicht in je handen te vangen, moeilijk en ongrijpbaar, maar de aantrekkingskracht is onmiskenbaar.

Ik herinner me een bijzonder frustrerende middag in de studio, starend naar een canvas dat volkomen dood aanvoelde. De levendige visie die ik in mijn hoofd had, leek lichtjaren verwijderd van de modderige realiteit op het oppervlak. Die kloof, dat intense verlangen dat het werk zou zijn wat ik wist dat het kon zijn, gekoppeld aan de pijn dat het er nog niet was – dat was puur creatief verlangen. Het zijn die momenten dat je gewoon moet blijven doorgaan, blijven reiken, zelfs als het zinloos voelt. Het is de versie van de kunstenaar van uit een raam staren, verlangend naar een ander uitzicht.

credit, licence

Mijn eigen werkplek is vaak een fysieke manifestatie van dit proces – een plek waar het verlangen om te creëren tastbare, rommelige vorm aanneemt. Als je nieuwsgierig bent naar het pad van de kunstenaar, vind je misschien mijn eigen tijdlijn interessant – het is een rommelig, niet-lineair verhaal, net als het creatieve proces zelf.

Meer dan alleen verdriet: de hoop in verlangende kunst

Het is gemakkelijk om verlangen als puur melancholisch te zien, maar is dat zo? Verlangen wordt ook gevoed door hoop. Je verlangt naar iets, wat een geloof impliceert, hoe zwak ook, dat het bereikbaar zou kunnen zijn of dat het gevoel zelf betekenisvol is. Het is het licht aan het einde van de tunnel, zelfs als de tunnel lang en donker is.

Kunst over verlangen kan deze dualiteit vastleggen. Het kan de pijn van afwezigheid tonen terwijl het tegelijkertijd wijst naar de schoonheid van het gewenste. Het kan een klaagzang zijn, maar ook een gebed, een droom, een visie op een andere realiteit.

Denk aan een levendig, abstract stuk dat aanvoelt als reiken naar de sterren. Dat is verlangen gemengd met aspiratie.

credit, licence

Of overweeg een schilderij als Caspar David Friedrich's Wanderer above the Sea of Fog. Hoewel vaak geïnterpreteerd als romantische contemplatie, belichaamt de eenzame figuur die over het mistige landschap uitkijkt een diep verlangen naar het oneindige, naar begrip, of naar verbinding met het sublieme. Er is melancholie in de eenzaamheid, maar immense hoop en aspiratie in de blik naar de uitgestrekte, onbekende horizon. Het herinnert ons eraan dat zelfs in het gevoel van gebrek, er een erkenning van waarde is, een sprankje hoop dat ons doet blijven kijken, zoeken, creëren. En voor de kijder kan het tegenkomen van kunst die spreekt tot deze hoop ongelofelijk cathartisch zijn, een gedeelde erkenning dat de pijn echt is, maar dat de mogelijkheid er ook is.

Hoe kunstenaars verlangen vastleggen: technieken, symboliek en media

Dus hoe nemen kunstenaars dit complexe gevoel – deze mix van pijn en hoop, aanwezigheid en afwezigheid – en maken het zichtbaar? Ze gebruiken de fundamentele elementen van kunst en verschillende technieken om het ongrijpbare in tastbare vorm te vertalen. Het is als proberen mist in een fles te vangen, moeilijk, maar soms, heel soms, vang je een vonk.

Kleur en stemming

Kleur is een directe lijn naar emotie. Blauw kan afstand of melancholie oproepen, terwijl warme oranje- en roodtinten kunnen spreken van gepassioneerd verlangen of nostalgische warmte. Kunstenaars manipuleren hoe kunstenaars kleur gebruiken niet alleen om de werkelijkheid af te beelden, maar om een gevoel te creëren. Denk aan de diepe, resonerende tinten in een Rothko, ontworpen om je te omhullen in een contemplatieve, bijna verlangende ruimte. Of de levendige, bijna schrijnende blauwtinten in een Van Gogh lucht, die hinten naar een verlangen naar het oneindige.

credit, licence

Technieken als glazuren kunnen kleurlagen creëren die diepte of afstand suggereren, waardoor een gevoel van verlangen naar iets ver weg of net buiten bereik wordt versterkt – zoals lagen van herinnering die het oorspronkelijke moment verhullen. Impasto, dikke verftoepassing, kan een ruw, gestructureerd oppervlak geven dat spreekt van de moeilijkheid of intensiteit van de pijn, waarbij de fysieke strijd de emotionele weerspiegelt. Voor mij voelt een bepaalde blauwtint soms precies als die stille pijn, of een levendig oranje als de energie van een toekomstige mogelijkheid waar ik naar reik. Het is het visuele equivalent van een zucht of een hoopvolle adem.

Compositie en ruimte

Compositie, de manier waarop elementen zijn gerangschikt, is cruciaal voor het creëren van een gevoel van verlangen. Lege ruimte, figuren die in de verte kijken, objecten die ver uit elkaar staan – deze keuzes representeren visueel scheiding, afstand of de uitgestrektheid van het gewenste. Negatieve ruimte is niet alleen leeg; het kan zwanger zijn van mogelijkheden of afwezigheid, zoals de stilte voor een storm of de uitgestrektheid van een onvervulde droom. Het is een krachtig hulpmiddel in abstracte kunst, vooral waar de leegte boekdelen spreekt over wat ontbreekt of gewenst wordt.

Overweeg de schaal van een werk. Een uitgestrekt landschapsschilderij kan de kijker klein doen voelen, waardoor een verlangen naar verbinding met iets immens of een verlangen naar ontsnapping in het sublieme wordt benadrukt. Een intiem portret daarentegen kan zich intens richten op de uitdrukking van een enkele figuur, wat een diep persoonlijk verlangen of de pijn van isolatie benadrukt. Het plaatsen van een enkele, kleine figuur in een groot, leeg landschap is een klassieke manier om dit gevoel van alleen zijn en zoeken op te roepen.

Vorm en figuur

Naast compositie kunnen de vormen en figuren die een kunstenaar gebruikt, verlangen belichamen. Langgerekte, reikende vormen kunnen wijzen op het uitstrekken naar iets afstandelijks of onbereikbaars. Gefragmenteerde of gebroken vormen kunnen spreken van de pijn van scheiding of een verlangen naar heelheid. Ingehouden of ineengedoken vormen kunnen een verlangen naar veiligheid of intimiteit oproepen. In abstracte kunst kan het samenspel van scherpe hoeken en zachte rondingen, of vaste massa's en etherische vormen, een visuele taal creëren die resoneert met de aantrekkingskracht en afwezigheid van verlangen.

Licht en schaduw

Het samenspel van licht en schaduw kan de stemming van verlangen dramatisch versterken. Zacht, vervagend licht kan nostalgie of verlies oproepen, terwijl scherpe contrasten de harde realiteit van scheiding of de intensiteit van verlangen kunnen benadrukken. Kunstenaars gebruiken hoe kunstenaars licht en schaduw dramatisch gebruiken om vorm te boetseren en, cruciaal, om emotie vorm te geven, waardoor diepte ontstaat die verder gaat dan het visuele. Denk aan een enkele figuur die silhouet tegen een heldere horizon – het licht benadrukt de afstand waarnaar ze verlangen. Of een gezicht dat half in de schaduw verborgen is, wat verborgen verlangens of een verlangen suggereert dat niet volledig kan worden uitgedrukt.

Onderwerp en symboliek

Duidelijk, toch? Een schilderij van iemand die uit een raam staart, een eenzame figuur in een uitgestrekt landschap, of objecten die herinneringen oproepen (zoals oude brieven of vervaagde foto's) kunnen direct op verlangen duiden. Maar het kan ook subtieler zijn. Een levendig, geïdealiseerd landschap kan een verlangen naar natuur of ontsnapping uitdrukken. Een vervormd portret kan de interne onrust van verlangen vastleggen. Hier zijn een paar manieren waarop kunstenaars onderwerp gebruiken:

• Figuren in isolement: Een enkele persoon in een grote ruimte benadrukt eenzaamheid of afstand.
• Naar buiten kijken: Figuren die naar horizonten, ramen of de zee kijken, suggereren een blik naar iets afstandelijks of onbekends.
• Objecten van herinnering: Voorwerpen die verbonden zijn met het verleden, roepen nostalgie en verlangen naar wat was op.
• Geïdealiseerde scènes: Perfecte landschappen of utopische visies kunnen een verlangen naar een betere werkelijkheid vertegenwoordigen.
• Vervormde vormen: Kunnen de interne pijn of onrust geassocieerd met verlangen uitdrukken.

Naast letterlijke afbeeldingen gebruiken kunstenaars symboliek. Een gekooide vogel kan staan voor een verlangen naar vrijheid, een kronkelende weg voor het verlangen naar een reis, of water voor de onderbewuste diepten van verlangen of verlies. Andere veelvoorkomende symbolen zijn deuren of drempels (die overgang of de onbekende toekomst vertegenwoordigen), wegvarende schepen (vertrek, verlies of avontuur), of verre lichten (hoop, een bestemming). Deze symbolen boren universele menselijke ervaringen van verlangen aan. Symboliek begrijpen in de kunst kan diepere lagen van betekenis ontsluiten die verband houden met verlangen.

Textuur en materiaal

Het fysieke oppervlak van de kunst kan ook bijdragen. Ruwe, gestructureerde oppervlakken kunnen aanvoelen als de moeilijkheid of rauwheid van verlangen, terwijl gladde, gepolijste oppervlakken een gevoel van geïdealiseerde herinnering of onbereikbare perfectie kunnen oproepen. Het werken met materialen zelf – de weerstand van klei, de stroom van verf – kan een uitdrukking zijn van de interne staat van de kunstenaar, inclusief verlangen. Soms voelt de textuur zelf als de ruwe randen van een onvervulde droom, of het gladde oppervlak van een herinnering gepolijst door de tijd.

Meer dan verf en canvas: verlangen in andere visuele media

Verlangen beperkt zich natuurlijk niet tot schilderkunst en beeldhouwkunst. Het resoneert krachtig in fotografie, waarbij vluchtige momenten, verre plaatsen of de aangrijpende stilte van afwezigheid worden vastgelegd. Een foto kan een moment van intens verlangen bevriezen of een plaats documenteren die alleen in de herinnering bestaat. In videokunst kunnen loopende beelden een gevoel oproepen van vastzitten in een moment van verlangen of eindeloos zoeken, terwijl slow motion of gefragmenteerde beelden de ongrijpbare aard van verlangen kunnen weerspiegelen. Installatiekunst kan meeslepende omgevingen creëren die de kijker naar een staat van nostalgie of ontheemding transporteren, waarbij het gevoel van verlangen naar een andere ruimte of tijd fysiek wordt belichaamd. Deze media bieden unieke manieren om de temporele en ruimtelijke dimensies van verlangen te verkennen.

Bekende gezichten van verlangen in de kunstgeschiedenis

Verlangen komt voor in bewegingen en eeuwen. Dit is slechts een kleine selectie, aangezien talloze kunstenaars dit thema hebben onderzocht. Hier zijn slechts enkele voorbeelden die in me opkomen, en hoe ze dit gevoel visueel vastleggen:

• Romantiek: Deze beweging heeft artistiek verlangen praktisch uitgevonden! Denk aan uitgestrekte, dramatische landschappen die menselijke figuren verkleinen, een verlangen oproepend naar het sublieme, naar de kracht van de natuur, of naar een verbinding met iets dat groter is dan zichzelf. Caspar David Friedrichs zwervers die over mistige zeeën kijken, zijn uitstekende voorbeelden; de eenzame figuur, vaak van achteren gezien, staat klein tegen het immense, mysterieuze landschap, en belichaamt het verlangen naar het oneindige en het onbekende. Thomas Cole's "De Vertrek" vangt ook dit gevoel van op weg gaan naar een onbekende, langverwachte toekomst, waarbij de figuur klein is tegen de uitgestrekte, heldere horizon, visueel de reis naar een gewenste, verre staat vertegenwoordigend.

credit, licence

• Symbolisme: Later ontstaan, gebruikte het Symbolisme evocatieve beelden en symbolen om innerlijke werelden, dromen en emoties te verkennen, vaak inclusief thema's van spiritueel verlangen, onbereikbare schoonheid of melancholisch verlangen. Kunstenaars als Gustave Moreau of Odilon Redon creëerden werken vol mysterieuze figuren en landschappen die aanvoelden als visioenen of dromen, en boorden zo een verlangen aan naar het spirituele of de verborgen diepten van de psyche.
• Expressionisme: Gericht op interne emotionele ervaring, is Expressionisme vruchtbare grond voor verlangen, vaak uitgedrukt door vervormde vormen en intense kleuren. Edvard Munchs iconische "De Schreeuw" legt een moment van existentiële angst vast dat veel lijkt op een wanhopig, overweldigend verlangen naar vrede of ontsnapping, waarbij de wervelende kleuren en vervormde figuur de interne onrust en een wanhopig verlangen naar verlossing belichamen.

credit, licence

Piet Mondrian's "Avond; Rode Boom" gebruikt kleur en vereenvoudigde vormen om een diep, bijna melancholisch gevoel van verbinding met de natuur in de schemering op te roepen, waarbij de schrijnende vormen een spiritueel verlangen of een zoektocht naar essentie suggereren. Het is niet het rasterwerk waar hij het meest bekend om is, maar een eerder stuk dat dat zoekende gevoel echt vangt.

• Surrealisme: Het Surrealisme verkende het onderbewustzijn en dromen en boorde vaak diepe, soms verontrustende, verlangens aan. Dalí's smeltende klokken in "De volharding der herinnering" roepen een verlangen op naar controle over de tijd, of misschien een melancholische acceptatie van zijn meedogenloze verstrijken, waarbij de vervormde vormen de vloeiende, ongrijpbare aard van geheugen en verlangen weerspiegelen. De uitgestrekte, lege landschappen in veel surrealistische werken kunnen ook een diep gevoel van isolatie en verlangen naar verbinding of betekenis oproepen.

credit, licence

René Magritte's "De Zoon des Mensen", met de appel die het gezicht verbergt, kan een verlangen naar identiteit of erkenning suggereren dat net buiten beeld blijft, waarbij het gewone onderwerp vreemd wordt gemaakt om het verborgen of gewenste zelf te benadrukken.

credit, licence

• Abstract Expressionisme: Hoewel vaak gericht op de daad van het schilderen zelf, probeerden kunstenaars als Rothko diepe emotionele toestanden op te roepen door kleur en vorm. Zijn grote, gloeiende doeken kunnen aanvoelen als een verlangen naar het spirituele, het oneindige, of een diepe emotionele verbinding met de kijker. Rothko's schilderijen in Beyeler zijn een uitstekend voorbeeld van hoe pure kleur een meeslepende, bijna verlangende ruimte kan creëren. Het is alsof je op de rand van iets uitgestrekts en onbekends staat, en die aantrekkingskracht voelt.

credit, licence

Deze historische voorbeelden leggen de basis voor hoe hedendaagse kunstenaars verlangen vandaag de dag blijven onderzoeken, vaak met nieuwe media en perspectieven.

Hedendaags verlangen: nieuwe stemmen, dezelfde pijn

Verlangen is nergens heen gegaan. In de hedendaagse kunstwereld blijven kunstenaars deze diepe menselijke emotie verkennen, vaak door de lens van moderne angsten, wereldwijde verbindingen (en ontkoppelingen) en persoonlijke identiteit. Je ziet het in:

• Fotografie en Film: Vluchtige momenten, verre landen of de stille eenzaamheid van individuen in stedelijke ruimtes vastleggen. Denk aan de aangrijpende stilte in het werk van een fotograaf als Gregory Crewdson, waar voorstedelijke scènes zwanger zijn van onuitgesproken verlangen en isolement. Of de manier waarop een film langgerekte shots en melancholische scores kan gebruiken om een krachtig gevoel van afwezigheid of een verlangen naar iets verloren te wekken.
• Installatiekunst: Het creëren van immersieve omgevingen die gevoelens van nostalgie, ontheemding of het verlangen naar verbinding oproepen. Een installatie kan licht, geluid en gevonden voorwerpen gebruiken om je naar een herinnering of een langverwachte staat te transporteren. Denk aan werken die afgesloten ruimtes creëren, misschien een verlangen naar veiligheid of intimiteit oproepend, of uitgestrekte, open installaties die spreken van een verlangen naar vrijheid of de overweldigende schaal van de wereld. Kunstenaars als Yayoi Kusama, met haar gespiegelde oneindigheidsruimtes, kunnen een gevoel van grenzeloze ruimte oproepen dat zou kunnen spreken van een verlangen naar het oneindige, of omgekeerd, een gevoel van overweldigende herhaling en verlangen naar ontsnapping.
• Performancekunst: Het verkennen van het vermogen van het lichaam tot uithoudingsvermogen, kwetsbaarheid en de uitdrukking van diepe emotionele toestanden, vaak thema's aanrakend van verlangen naar verbinding of begrip. Marina Abramović's werk omvat bijvoorbeeld vaak intense, langdurige interacties die spreken van een diepe menselijke behoefte aan aanwezigheid en verbinding, waarbij de pijn van de afwezigheid ervan in een ontkoppelde wereld wordt benadrukt.
• Digitale en Videokunst: Nieuwe media bieden unieke manieren om verlangen te verkennen. Loopende video's kunnen een gevoel van vastzitten of eindeloos zoeken vastleggen. Digitale landschappen kunnen onmogelijke, langverwachte plaatsen afbeelden. Interactieve installaties kunnen het verlangen naar verbinding in een digitaal tijdperk verkennen, of de isolatie die het soms kan creëren. Stel je een stuk glitchkunst voor waarin een perfect beeld voortdurend fragmenteert en hervormt – het zou kunnen aanvoelen als een verlangen naar stabiliteit of heelheid in een chaotische digitale wereld. Kunstenaars die gefragmenteerde digitale beelden gebruiken, kunnen een verlangen naar heelheid of stabiliteit oproepen in een gefragmenteerde wereld.
• Abstracte en figuratieve schilderkunst: Hedendaagse schilders gebruiken kleur, vorm en onderwerp om verlangen op talloze manieren uit te drukken, van de explosieve energie van een canvas dat naar het sublieme reikt tot de stille, introspectieve blik van een portret dat een universum van onuitgesproken verlangens lijkt te bevatten. Kunstenaars als Adrian Ghenie, met zijn vervormde, gelaagde portretten, kunnen een gevoel oproepen van zoeken naar identiteit of worstelen met gefragmenteerde herinnering, beide vormen van verlangen.

Veel hedendaagse kunstenaars, waaronder ikzelf, vinden dat de abstracte taal van kleur en vorm bijzonder geschikt is om de ongrijpbare aard van verlangen vast te leggen. Het gaat niet om het afbeelden van het object van verlangen, maar om het gevoel zelf. Een bepaalde blauwtint is misschien niet de kleur van de ogen van een verloren liefde, maar het kan het gevoel van dat verlies, die afstand, die stille pijn oproepen. Het omzeilt het letterlijke en gaat rechtstreeks naar het gevoel. Als je geïnteresseerd bent in het verkennen van hedendaagse kunst, is het bekijken van beste hedendaagse kunstenaars of hedendaagse kunstgalerijen in de VS of Europa een goed startpunt.

Kunst vinden die spreekt tot jouw verlangen

Dus, hoe vind je de kunst die resoneert met jouw specifieke soort verlangen? Dit is waar het persoonlijk wordt voor jou. De kunst die spreekt tot mijn verlangen, kan anders zijn dan de kunst die spreekt tot het jouwe. Dat is de schoonheid ervan. Kunst is een spiegel, die onze eigen innerlijke landschappen weerspiegelt. Het is een gesprek, en soms zijn de meest diepgaande gesprekken de stille die je met een schilderij voert.

Als een stuk je een gevoel van verlangen, nostalgie, of een aantrekkingskracht naar iets ongezien of afstandelijks geeft, spreekt het tot jouw eigen ervaring van verlangen. Er is geen enkel juist antwoord; kunst is subjectief. Jouw verbinding is de sleutel. Vertrouw op je onderbuikgevoel, dat stille gezoem van herkenning.

Om actief kunst te zoeken die resoneert, probeer jezelf af te vragen:

• Welke kleuren roepen voor mij een gevoel van afstand, herinnering of hoop op?
• Voel ik me aangetrokken tot uitgestrekte, open composities of meer besloten, intieme ruimtes?
• Creëert het gebruik van licht en schaduw in een stuk een sfeer die bekend aanvoelt bij mijn eigen momenten van verlangen?
• Zijn er specifieke symbolen (zoals horizonten, ramen, vogels, water) die voorkomen in kunst en die spreken tot mijn persoonlijke verlangens of gevoel van afwezigheid?
• Voelt de textuur of het materiaal van een stuk rauw en pijnlijk, of glad en dromerig aan?
• Welk soort verlangen voel ik nu het sterkst – naar het verleden, de toekomst, verbinding, of iets heel anders?

Verschillende kunststijlen verkennen en kunstgalerijen bezoeken (of zelfs virtuele kunstgalerijrondleidingen online!) kan je helpen ontdekken wat met je verbindt. Wees niet bang om tijd door te brengen met een kunstwerk, het bij je te laten bezinken. Soms is het verlangen dat het oproept subtiel, een stil gezoem in plaats van een luide kreet.

credit, licence

Als je kunst in je eigen ruimte wilt brengen, misschien kunst die dat gevoel van verlangen erkent of zelfs verzacht, overweeg dan kunst te koop. Het vinden van dat perfecte stuk kan een reis op zich zijn, een soort vervuld verlangen. Je zou stukken kunnen vinden die de pijn, de hoop of de stille schoonheid van verlangen vastleggen. Mijn eigen werk worstelt vaak met deze thema's, in een poging om vorm te geven aan die onuitsprekelijke ruimte tussen hier en daar.

De uitdagende kant van verlangen in de kunst

Maar laten we eerlijk zijn, verlangen is niet altijd een zachte, poëtische pijn. Hoewel vaak romantisch ingekaderd, kan verlangen ook manifesteren als obsessie, ontevredenheid of zelfs verlamming. Kunst schuwt deze donkere aspecten niet. Een portret kan de kwelling van onbeantwoorde liefde vastleggen, een abstract stuk de chaotische energie van rusteloze ontevredenheid, of een performancekunstwerk de fysieke uitputting van een meedogenloze, onvervulde zoektocht. Stel je een schilderij voor met hectische, gelaagde penseelstreken en botsende kleuren, dat een figuur afbeeldt die gevangen zit in een besloten ruimte – het zou op krachtige wijze het gevoel kunnen overbrengen van verteerd te worden door een obsessief, onvervuld verlangen, als vastzitten in een doornstruik waaruit je niet kunt ontsnappen. Deze werken herinneren ons eraan dat verlangen niet altijd een zachte pijn is; het kan een krachtige, soms destructieve kracht zijn, en kunst biedt een ruimte om deze moeilijke emoties onder ogen te zien en te verwerken.

Kunst als catharsis: verlangen verwerken door creatie en kijken

Een van de krachtigste aspecten van kunst over verlangen is het potentieel voor catharsis. Voor de kunstenaar kan de daad van het creëren zelf een manier zijn om de intensiteit van hun verlangen te kanaliseren, te begrijpen en misschien zelfs los te laten. Het is een proces van het externaliseren van een interne staat, het vormgeven en beheersbaar maken ervan. De strijd in de studio, het worstelen met materialen, kan het interne worstelen met het gevoel zelf weerspiegelen. Het voltooien van een stuk kan een gevoel van oplossing teweegbrengen, zelfs als het oorspronkelijke verlangen blijft.

Voor de kijker kan het tegenkomen van kunst die resoneert met hun eigen verlangen even cathartisch zijn. Het zien van je eigen complexe, soms isolerende gevoelens weerspiegeld in een kunstwerk kan ongelooflijk validerend zijn. Het is een herinnering dat je niet alleen bent in deze fundamentele menselijke ervaring. Het kan een gevoel van verbinding bieden, niet alleen met de kunstenaar, maar met de talloze anderen die deze pijn door de geschiedenis heen hebben gevoeld. Het maakt een moment van gedeeld begrip mogelijk, een stille knik door tijd en ruimte. Het is alsof je een flespost vindt van iemand die zich precies hetzelfde voelde, eeuwen geleden.

Verlangen vindt ook uitdrukking in andere creatieve vormen zoals poëzie, muziek en dans, wat de fundamentele plaats ervan in de menselijke conditie versterkt. Deze verschillende talen van expressie wijzen allemaal naar dezelfde diepe bron van menselijke ervaring.

Conclusie: de pijn en de hoop omarmen

Verlangen is een complexe, mooie en soms ongemakkelijke emotie. Het is de ruimte tussen waar je bent en waar je wilt zijn, wie je bent en wie je wilt worden. Kunst lost dat gevoel niet noodzakelijkerwijs op, maar het erkent het, valideert het en geeft het een stem. Het herinnert me aan mijn eigen reis als kunstenaar, voortdurend strevend, voortdurend reikend naar iets dat net buiten mijn bereik ligt.

Of je nu kunst creëert of er gewoon van geniet, het omgaan met stukken die verlangen aanraken kan een diepgaande ervaring zijn. Het herinnert ons eraan dat dit universele menselijke gevoel iets is om te verkennen, te begrijpen en zelfs te omarmen. Het is part van het rijke weefsel van het leven, en kunst is er om ons te helpen de draden ervan te zien. Als je op zoek bent naar kunst die dit gevoel aanspreekt, verken dan musea, galerijen en online platforms. Zoek naar stukken die een gevoel van afstand, herinnering, hoop of verbinding oproepen. Misschien vind je iets dat aanvoelt als thuiskomen, of als het vangen van dat ongrijpbare maanlicht.

Misschien is de kunst waarmee je de diepste verbinding voelt, de kunst die jouw eigen stille, aanhoudende verlangen weerspiegelt. En dat, denk ik, is een prachtig iets. Dus, welke kunst ga jij vandaag nog opzoeken om jouw eigen verlangen te verkennen?

credit, licence