Wie is de Vader van de Moderne Kunst? Een Persoonlijke Verkenning van een Revolutie
Oké, laten we duiken in een van die vragen waar kunstgeschiedenisliefhebbers (en misschien zelfs casual museumbezoekers zoals jij en ik) graag over nadenken: Wie is de vader van de moderne kunst? Het klinkt simpel, toch? Alsof er één man was, waarschijnlijk met een dramatische baard en een met verf besmeurde kiel, die op een ochtend wakker werd en zei: "Oké, laten we moderne kunst uitvinden!" Maar, zoals met de meeste dingen die het waard zijn om over na te denken, is het veel ingewikkelder en, eerlijk gezegd, veel interessanter dan dat. Dit artikel gaat niet alleen over het benoemen van één figuur; het gaat over het verkennen van waarom de vraag complex is en het belichten van de belangrijkste kunstenaars die gezamenlijk een revolutie ontketenden die de kunst voor altijd veranderde.
Mijn eigen reis in de kunst, beginnend met simpelweg verf op canvas aanbrengen en uiteindelijk leidend tot het verkopen van mijn eigen werk, heeft me geleerd dat kunststromingen niet in een vacuüm ontstaan. Ze borrelen op, vaak rommelig en aanvankelijk verkeerd begrepen, vanuit de collectieve energie van kunstenaars die grenzen verleggen. Dus het idee van een enkele "vader" voelt een beetje... netjes. Te netjes voor de glorieuze chaos die de geboorte van de moderne kunst was. Het is meer een complexe stamboom met veel invloedrijke voorouders, sommigen erkend, sommigen minder. Het doet me denken aan mijn eigen proces – soms voelt een doorbraak als een plotselinge vonk, maar eigenlijk is het de culminatie van talloze uren experimenteren en frustratie, voortbouwend op alles wat eraan voorafging.
Waarom "Vader" Hier een Lastige Term is: Een Revolutie, Geen Enkele Geboorte
Laten we eerst dat woord "vader" ontleden. In de kunstgeschiedenis impliceert het vaak een enkele, fundamentele figuur die rechtstreeks een nieuw tijdperk voortbracht. Denk aan Giotto voor de Renaissance, misschien? Maar moderne kunst was geen enkele geboorte; het was meer een explosie van ideeën, technieken en filosofieën die zich over verschillende decennia voltrok, ruwweg van het midden van de 19e eeuw tot het begin van de 20e eeuw. Het was een rebellie tegen de gevestigde normen van de academische kunst, een verschuiving in focus van het afbeelden van de wereld zoals die werd gezien (of geïdealiseerd) naar het afbeelden van de wereld zoals die werd gevoeld of zoals die kon worden voorgesteld. Het ging minder om perfect realisme en historische scènes en meer om het vastleggen van vluchtige momenten, het verkennen van subjectieve ervaring en het experimenteren met vorm, kleur en compositie.
Maar wat was deze academische kunst waartegen ze in opstand kwamen precies? Stel je een systeem voor waarin kunst werd gedicteerd door strikte regels, gericht op geïdealiseerde schoonheid, historische of mythologische onderwerpen, en een zeer gepolijste, onzichtbare penseelstreek. Dit was de wereld van de officiële Salon, gecontroleerd door machtige instellingen zoals de Académie des Beaux-Arts. De Salon had immense macht en bepaalde de reputaties en het levensonderhoud van kunstenaars via haar tentoonstellingen en prijzen. Afgewezen worden door de Salon betekende vaak professionele dood. De kunstenaars die we zullen bespreken, waren degenen die aan die kooi rammelden, vaak onafhankelijk exposeerden of in kleinere, controversiële shows.
Waarom vond deze revolutie juist toen plaats? Het midden van de 19e eeuw was een tijd van immense verandering. Industrialisatie transformeerde steden en het dagelijks leven, nieuwe technologieën zoals fotografie daagden de traditionele rol van de schilderkunst uit, en sociale structuren verschoven. De opkomst van de bourgeoisie creëerde een nieuwe klasse van mecenassen die minder gebonden waren aan traditionele aristocratische smaken, waardoor kunstenaars meer vrijheid kregen om nieuwe onderwerpen en stijlen buiten het rigide Salon-systeem te verkennen. Kunstenaars reageerden op deze snel veranderende wereld en zochten nieuwe manieren om hun ervaringen en percepties weer te geven die het rigide academische systeem niet kon accommoderen.
Deze revolutionaire periode kwam niet zomaar uit de lucht vallen. Je zou zelfs kunnen terugkijken naar figuren als Goya, wiens latere, donkerdere werken zoals de Zwarte Schilderijen zinspeelden op een afwijking van klassieke idealen en psychologische diepte verkenden, of Turner, die vorm oploste in atmosferische studies, als kunstenaars die al aan de grenzen duwden. Zelfs iemand als Honoré Daumier, bekend om zijn karikaturen en litho's die het dagelijks leven in Parijs en sociale kwesties met rauwe eerlijkheid afbeeldden, daagde academische normen uit door het alledaagse en het hedendaagse te verheffen. Je zou ook kunnen wijzen op de Barbizon School van schilders, die naar buiten trokken om landschappen rechtstreeks vanuit de natuur te schilderen, een kleine maar significante stap weg van de studio-gebonden academische praktijk. Dit waren de vroege trillingen voor de aardbeving.
Een cruciaal moment was de Salon des Refusés in 1863. Keizer Napoleon III, geconfronteerd met de enorme hoeveelheid werken die door de officiële Salon-jury waren afgewezen en publieke verontwaardiging, decreteerde dat de afgewezen kunstenaars hun werk konden tentoonstellen in een aparte tentoonstelling. Dit was geen daad van steun, maar eerder een poging om de menigte te sussen en misschien de afgewezen kunst belachelijk te maken. In plaats daarvan werd het een mijlpaal, die een platform bood aan de avant-garde en de kloof tussen de traditionalisten en de vernieuwers verstevigde. Manets controversiële Lunch op het gras was een centraal stuk in deze tentoonstelling, dat zowel verontwaardiging als aandacht trok, en diende als een verzamelpunt voor jongere kunstenaars zoals Whistler, Pissarro en Jongkind, die daar ook exposeerden. Het was niet alleen Manet; het was een collectieve verklaring van verzet.
Het was, kortom, een revolutie. En revoluties hebben zelden maar één leider. (Hoewel ze vaak belangrijke aanstichters hebben! Denk aan de critici die hen steunden, zoals Charles Baudelaire of Émile Zola die aanvankelijk Manet steunden, of de handelaren zoals Paul Durand-Ruel die het aandurfden de Impressionisten buiten de Salon te tonen.) Deze periode zag ook de toenemende invloed van niet-Westerse kunst op Europese kunstenaars, wat een extra laag toevoegde aan de complexe mix van invloeden die deze verschuiving voedden. Zo beïnvloedden Japanse houtsneden (ukiyo-e) de compositie (uitsnijding, afgeplatte perspectief) en kleurenpaletten van de Impressionisten, terwijl Afrikaanse maskers en beeldhouwkunst de ontwikkeling van de gefragmenteerde vormen van het Kubisme diepgaand beïnvloedden, met name te zien in Picasso's baanbrekende Les Demoiselles d'Avignon. Het is fascinerend hoe ideeën reizen en kruisbestuiving ondergaan, nietwaar? Alsof je onverwachte verbanden vindt tussen schijnbaar verschillende dingen in je eigen creatieve proces.
En laten we de opkomst van fotografie niet vergeten. Plotseling kon de camera de werkelijkheid vastleggen met een precisie die de schilderkunst niet kon evenaren, waardoor kunstenaars vrij waren om te verkennen wat de schilderkunst kon doen buiten louter representatie – zich richtend op licht, emotie en abstracte ideeën. Fotografie beïnvloedde ook de compositie, waardoor kunstenaars experimenteerden met asymmetrische arrangementen en uitgesneden perspectieven, net als een momentopname. Het legde ook het vluchtige moment met onmiskenbare nauwkeurigheid vast, waardoor schilders zoals de Impressionisten werden aangezet om nieuwe manieren te vinden om beweging en vluchtige effecten van licht en atmosfeer weer te geven.
Als je nieuwsgierig bent naar wat deze revolutionaire periode precies inhoudt, heb ik een complete gids over wat is moderne kunst en de fascinerende geschiedenis.
De Gebruikelijke Verdachten: Belangrijke Aanstichters van de Revolutie
Oké, dus als er geen enkele 'vader' is, wie waren dan de absolute game-changers? Wie waren degenen die de boel echt opschudden en de basis legden voor alles wat daarna kwam? Het is alsof je het enige belangrijkste ingrediënt in een complexe stoofpot probeert te kiezen – het kan, maar dan mis je de rijkdom van het geheel. Toch waren sommige figuren onmiskenbaar meer... ontwrichtend dan anderen. Laten we kijken naar een paar belangrijke spelers die de status quo fundamenteel uitdaagden en de weg vrijmaakten voor de 20e eeuw.
Gustave Courbet: De Brommerige Realistische Oom
Laten we beginnen met Gustave Courbet. Hoewel misschien niet de vader van de moderne kunst, was hij zeker de brommerige oom die kwam opdagen en weigerde zich aan de regels te houden. Zijn Realisme-beweging in het midden van de 19e eeuw was een directe uitdaging voor de geïdealiseerde, historische of mythologische onderwerpen die door de officiële Salon werden bevoordeeld. Courbet stond erop het dagelijks leven, gewone mensen en onverbloemde werkelijkheid te schilderen – schandalige dingen in die tijd! Zijn monumentale schaal voor alledaagse onderwerpen, zoals in Een Begrafenis in Ornans, was een radicale afwijking. Waarom? Omdat traditioneel alleen grootse historische of religieuze scènes op zo'n grote schaal werden geschilderd. Het toepassen van die schaal op een gewone begrafenis verhief het alledaagse tot het niveau van het heroïsche, een werkelijk revolutionaire daad die verklaarde: "Dit leven, ons leven, is grootse kunst waardig." Hij gebruikte ook dikke, zichtbare penseelstreken (impasto), waardoor de aandacht werd gevestigd op de verf zelf, niet alleen op de illusie die het creëerde. Hij schiep een precedent voor kunstenaars om de wereld om hen heen af te beelden, niet alleen een of andere ingebeelde, perfecte versie. Denk aan zijn schilderij De Steenbrekers – twee gewone arbeiders afgebeeld met dezelfde ernst die voorheen was voorbehouden aan koningen of heiligen. Het was een schok voor het systeem. Als kunstenaar kan ik de pure durf waarderen die het kostte om te zeggen: "Nee, dit is belangrijk," toen iedereen de andere kant op keek. Het herinnert me eraan dat soms de krachtigste uitspraken in de kunst de eenvoudigste zijn, gewoon dingen laten zien zoals ze zijn, zonder opsmuk.
Édouard Manet: De Granaatwerper
Dan is er Édouard Manet. Ah, Manet. De man die in feite een granaat in de kunstwereld gooide. Voortbouwend op Courbets focus op het moderne leven, combineerde hij dit met technieken die het establishment schokten. Zijn schilderijen, zoals Lunch op het gras of Olympia, toonden hedendaagse figuren, soms naakt, die de kijker rechtstreeks aankeken, en daagden conventies van perspectief en afwerking uit. Hij gebruikte vlakkere kleurvlakken en zichtbare penseelstreken, die in academische ogen onaf en grof aanvoelden. Dit was niet zomaar slordig; het was een bewuste keuze die de aandacht vestigde op de handeling van het schilderen zelf, niet alleen op de illusie van de werkelijkheid. Manet wilde geen beweging starten, maar zijn controversiële werk werd een verzamelpunt voor jongere kunstenaars die de Impressionisten zouden worden. Zijn directe blik in Olympia, die een hedendaagse prostituee afbeeldde, was bijzonder schandalig en dwong kijkers de moderne werkelijkheid rechtstreeks onder ogen te zien. Dat soort directheid, die weigering om weg te kijken, is iets waar ik voortdurend naar streef in mijn eigen werk, zelfs in abstracte kunst. Het gaat om eerlijkheid, zelfs als het ongemakkelijk is.
De Impressionisten: Het Vluchtige Moment Vastleggen
De Impressionisten, waaronder reuzen als Claude Monet en Pierre-Auguste Renoir, volgden Manets voorbeeld en gingen ermee aan de slag, waarbij ze zich richtten op het vastleggen van de vluchtige indruk van een moment, met name de effecten van licht en kleur buitenshuis. Hun nadruk op plein air schilderen (schilderen in de buitenlucht) en zichtbare, gebroken penseelstreken was revolutionair. Ze gebruikten ongemengde stippen pure kleur naast elkaar, waardoor het oog van de kijker ze optisch kon mengen, wat een levendig, glinsterend effect creëerde. Hoewel de theorie optische menging was, is de werkelijkheid dat de textuur en levendigheid van de ongemengde verf zelf ook aanzienlijk bijdragen aan de visuele impact. Denk aan Monets Impression, soleil levant (dat de beweging zijn naam gaf) of zijn latere Waterlelies-serie – het draait allemaal om de subjectieve ervaring van licht en atmosfeer. Ze probeerden geen boom te schilderen; ze probeerden het licht dat de boom op dat specifieke moment raakte te schilderen. Hoewel hun focus nog steeds grotendeels op de zichtbare wereld lag, was hun nadruk op subjectieve perceptie en de handeling van het zien zelf een cruciale stap weg van strikte academische representatie. Opmerkelijke vrouwelijke kunstenaars zoals Berthe Morisot en Mary Cassatt waren ook integraal onderdeel van de Impressionistische beweging en verlegden grenzen naast hun mannelijke tegenhangers. Als je ooit hebt geprobeerd de exacte kleur van licht op een specifiek moment van de dag vast te leggen, begrijp je de obsessie van de Impressionisten. Het is waanzinnig moeilijk, en hun toewijding was ongelooflijk. Je kunt dieper duiken in hun wereld met deze ultieme gids voor het Impressionisme.
De Post-Impressionisten: Verder Gaan Dan het Impressionisme
Na de Impressionisten kwamen de Post-Impressionisten, een diverse groep die voortbouwde op het Impressionisme maar in verschillende richtingen ging. Het is belangrijk op te merken dat "Post-Impressionisme" geen formele beweging was waartoe ze behoorden, maar een term die later werd bedacht om kunstenaars te groeperen die reageerden op het Impressionisme terwijl ze enkele van de vernieuwingen behielden, zoals helderdere paletten en een focus op subjectieve ervaring. Ze reageerden tegen wat zij zagen als de beperkingen van het Impressionisme, zoals een gebrek aan structuur of emotionele diepte.
Belangrijke figuren zijn onder meer:
- Vincent van Gogh: Verkende emotionele expressie door kolkende penseelstreken en intense, symbolische kleur, zoals te zien in zijn iconische Sterrennacht. Zijn kleurgebruik ging niet alleen over licht; het ging over het overbrengen van gevoel. Hoe kunstenaars kleur gebruiken voor emotionele impact is iets waar ik voortdurend over nadenk. Het is alsof je een gevoel probeert te schilderen, wat veel moeilijker is dan een ding schilderen.
- Paul Gauguin: Zocht symbolische betekenis en afgeplatte vormen, sterk beïnvloed door niet-Westerse kunst (met name kunst uit Tahiti en andere Polynesische culturen die hij tegenkwam) tijdens zijn tijd in het buitenland, en bewoog zich naar meer decoratieve en expressieve toepassingen van lijn en kleur. Zijn werken zoals Visioen na de Preek tonen deze beweging naar symboliek en niet-naturalistisch kleurgebruik om spirituele of emotionele toestanden over te brengen.
- Paul Cézanne: Arguably de kunstenaar die het meest wordt genoemd als de brug naar werkelijk moderne kunst, met name abstracte kunst. Hij was niet alleen geïnteresseerd in de indruk van licht; hij was geobsedeerd door de onderliggende structuur van vormen. Hij schilderde hetzelfde onderwerp (zoals Mont Sainte-Victoire of een kom appels) herhaaldelijk, waarbij hij onderzocht hoe driedimensionale objecten op een tweedimensionaal canvas konden worden weergegeven door ze op te splitsen in basisgeometrische vormen (cilinders, bollen, kegels) en meerdere gezichtspunten tegelijk te tonen. Deze techniek, soms 'passage' genoemd waarbij vormen in elkaar overvloeien, daagde traditioneel perspectief uit. Het is alsof hij je het object van alle kanten tegelijk wilde laten zien, afgeplat op het canvas. Denk aan het kijken naar een fles – je weet dat hij rond is, zelfs als je maar één kant ziet. Cézanne probeerde die kennis van zijn rondheid, zijn onderliggende structuur, in het schilderij te leggen. Deze analytische benadering van vorm en ruimte beïnvloedde rechtstreeks de ontwikkeling van het Kubisme door kunstenaars als Pablo Picasso en Georges Braque, die zijn fundamentele belang expliciet erkenden. Zijn schilderij Mont Sainte-Victoire-serie toont duidelijk dit proces van het opsplitsen van het landschap in geometrische facetten. Je kunt dit verder verkennen in de ultieme gids voor het Kubisme.
Als ik naar een Cézanne kijk, zie ik niet alleen een landschap of een stilleven; ik zie de botten van het beeld, de onderliggende architectuur. Het voelt alsof hij je laat zien hoe je een schilderij moet bouwen, niet alleen iets moet kopiëren. Het is een perspectief dat diep resoneert met mijn eigen proces, waarbij ik voortdurend nadenk over vorm en structuur, zelfs in abstract werk. Je ziet echo's van dit structurele denken in alles, van abstracte kunst tot basisprincipes van compositie.
- Georges Seurat: Duwde het Impressionisme ook in nieuwe richtingen en ontwikkelde het Pointillisme (of Neo-Impressionisme), waarbij hij kleine, afzonderlijke stippen pure kleur in patronen aanbracht om een beeld te vormen, gebaseerd op optische theorieën. Zijn monumentale Een Zondagmiddag op het Eiland La Grande Jatte is het beroemdste voorbeeld, waarbij hij wetenschappelijke nauwkeurigheid toepaste op de Impressionistische studie van licht en kleur. Je kunt meer leren in de ultieme gids voor het Pointillisme.
- Henri de Toulouse-Lautrec: Legde de energie van het Parijse nachtleven vast met afgeplatte vormen en gedurfde lijnen, beïnvloedde grafisch ontwerp en toonde een ander facet van het moderne leven dat rijp was voor artistieke verkenning.
De Erfenis: De Weg Vrijmaken voor de 20e Eeuw en Verder
De basis die door deze pioniers werd gelegd, stopte daar niet. Hun vernieuwingen voedden rechtstreeks de explosie van kunststromingen in het begin van de 20e eeuw. De verschuiving van Parijs als het onbetwiste centrum van de kunstwereld begon, waarbij andere steden zoals Berlijn en Wenen belangrijke knooppunten werden voor nieuwe ideeën.
Hoewel figuren als Pablo Picasso en Henri Matisse vaak de eerste namen zijn die te binnen schieten bij het denken aan moderne kunst, worden ze nauwkeuriger beschreven als de revolutionaire zonen of kleinzonen van de beweging. Ze bouwden rechtstreeks voort op de fundamenten die door de Post-Impressionisten waren gelegd, namen die eerste breuken met traditie en duwden ze naar geheel nieuwe gebieden. Ze begonnen de revolutie niet, maar ze escaleerden die zeker dramatisch.
- Het Fauvisme, geleid door kunstenaars als Henri Matisse, nam het expressieve kleurgebruik dat te zien was bij Van Gogh en Gauguin en duwde het naar nieuwe, niet-representatieve extremen, waarbij kleur werd gebruikt voor de emotionele impact in plaats van beschrijvende nauwkeurigheid. Dit was revolutionair omdat kleur werd bevrijd van zijn traditionele rol om de zichtbare wereld te beschrijven; het werd een autonoom element dat werd gebruikt om gevoel over te brengen en de compositie te structureren. Denk aan de levendige, bijna schokkende paletten in het werk van Matisse, zoals Uitzicht op Collioure. Je kunt dit wilde kleurgebruik verkennen in de ultieme gids voor het Fauvisme.
- Het Kubisme, aangevoerd door Picasso en Braque, bracht Cézannes analyse van vorm en ruimte tot zijn logische conclusie, waarbij objecten werden gefragmenteerd en vanuit meerdere gezichtspunten tegelijk binnen één beeld werden afgebeeld. Deze radicale afwijking van traditionele representatie opende de deur voor bijna alle daaropvolgende abstracte kunst. Het was alsof de werkelijkheid werd verbrijzeld en opnieuw werd samengesteld op het canvas, waarbij niet alleen werd getoond wat je ziet, maar ook wat je weet over een object. Je kunt meer leren in de ultieme gids voor het Kubisme.
Deze bewegingen, en andere zoals het Duitse Expressionisme (voortbouwend op de emotionele intensiteit van Van Gogh en Munch, verken het in de ultieme gids voor het Expressionisme), het Futurisme (beïnvloed door Kubistische dynamiek), en uiteindelijk het Surrealisme (denk aan Dalí en Magritte) en het Abstract Expressionisme (zoals Rothko, verken het in de ultieme gids voor het Abstract Expressionisme), waren directe afstammelingen van de revolutie van de late 19e eeuw. De focus verschoof definitief van externe werkelijkheid naar interne ervaring, formele experimenten en de aard van kunst zelf. De invloed van niet-Westerse kunst bleef een belangrijke, hoewel vaak niet-erkende, factor in veel van deze ontwikkelingen.
Het is ook de moeite waard om de aanvankelijke reactie op veel van deze werken te herinneren. Ze werden vaak belachelijk gemaakt, grof, onaf of zelfs immoreel genoemd. Het publiek en critici die gewend waren aan academische perfectie en geïdealiseerde onderwerpen, waren oprecht geschokt en verward. Deze weerstand benadrukt hoe radicaal deze kunstenaars werkelijk waren. Het doet je afvragen welke revolutionaire kunst vandaag de dag wordt afgedaan, nietwaar? Misschien is de volgende 'vaderfiguur' er nu, en wordt hem verteld dat zijn werk 'te rommelig' is of 'geen zin heeft'.
Het Oordeel (Zo Ongeveer)
Dus, wie is de vader van de moderne kunst? Als je moet kiezen voor één figuur die de loop van de schilderkunst het meest diepgaand veranderde en rechtstreeks de weg vrijmaakte voor de formele experimenten van de 20e eeuw, zouden veel kunsthistorici (en ik neig hier ook naar) wijzen op Paul Cézanne. Zijn systematische verkenning van vorm en ruimte was revolutionair en diep invloedrijk op het Kubisme en daaropvolgende abstracte bewegingen.
Het is echter cruciaal om te onthouden dat hij op de schouders stond van reuzen zoals Manet en de Impressionisten, die zelf voortbouwden op de uitdagingen van Courbet en zelfs eerdere voorlopers. Moderne kunst was een gezamenlijke, chaotische en spannende geboorte, geen enkele onbevlekte ontvangenis. Het betrof kunstenaars, critici, handelaren en een snel veranderende wereld gevormd door industrialisatie, verstedelijking en nieuwe technologieën zoals fotografie. De term "moderne kunst" zelf is enorm en omvat een breed scala aan stijlen en ideeën, waardoor een enkele "vader" nog minder waarschijnlijk is.
Hier is een snelle samenvatting van de belangrijkste kanshebbers en hun belangrijkste bijdragen:
Kunstenaar/Beweging  | Belangrijkste Bijdrage aan Moderne Kunst | |||
|---|---|---|---|---|
| Gustave Courbet | Realisme, het afbeelden van het dagelijks leven op grote schaal, zichtbare penseelstreken (impasto). | |||
| Édouard Manet | Brug tussen Realisme en Impressionisme, uitdaging van academische afwerking en onderwerp, platte vormen. | |||
| Impressionisme | Het vastleggen van vluchtige momenten, effecten van licht, plein air schilderen, gebroken kleur. | |||
| Post-Impressionisme | Diverse verkenningen: emotionele kleur (Van Gogh), symboliek/vorm (Gauguin), structuur (Cézanne), optische theorie (Seurat). | n | Paul Cézanne | Analyse van vorm in geometrische vormen, meerdere gezichtspunten, structurele benadering van schilderen (passage). |
Deze kunstenaars veranderden niet alleen hoe kunst eruitzag; ze veranderden hoe kunstenaars dachten en waar kunst over kon gaan. Hun collectieve impact is veel groter dan die van enig individu.
Voor mij, als kunstenaar, is deze geschiedenis niet zomaar trivia. Het is een herinnering dat het verleggen van grenzen, het bevragen van hoe we de wereld zien en weergeven, en het voortbouwen op de vernieuwingen van anderen de kern is van artistieke vooruitgang. Het is een erfenis die blijft inspireren, of je nu een museum voor moderne kunst bezoekt (misschien wel mijn favoriet, het Den Bosch Museum in Nederland, dat een aantal geweldige moderne stukken heeft) of gewoon iets nieuws probeert te maken in je eigen atelier. Het is een gesprek dat nog steeds gaande is, en we zijn allemaal uitgenodigd om deel te nemen. Misschien vind je je eigen connectie met deze geschiedenis de volgende keer dat je een galerie verkent of gewoon goed naar de wereld om je heen kijkt. Het is allemaal onderdeel van dezelfde rommelige, prachtige reis. Je kunt zelfs zien hoe deze historische bewegingen hedendaagse kunst vandaag en het werk van schilders van nu beïnvloeden.
